Vừa qua, tại thành phố Bến Tre (tỉnh Bến Tre), Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam hợp tổ chức Hội nghị tổng kết, đánh giá hoạt động của các trạm vệ tinh của Ngân hàng dữ liệu di sản văn hóa phi vật thể với sự tham gia của đại diện lãnh đạo các sở VH,TT&DL, lãnh đạo của 15 trạm vệ tinh đặt tại các tỉnh, thành phố: Lạng Sơn, Lào Cai, Phú Thọ, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam, TP. Đà Nẵng, Kon Tum, Lâm Đồng, Đồng Nai, TP. Cần Thơ và tỉnh Bến Tre.

Các Trạm vệ tinh là bộ phận của Ngân hàng dữ liệu thuộc Bộ VHTTDL nằm trong chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa thực hiện nhiệm vụ sưu tầm, ghi chép di sản văn hóa phi vật thể của địa phương, tổ chức biên tập thành sản phẩm lưu trữ tại Trạm để giới thiệu đến công chúng và du khách tham quan; phục vụ công tác nghiên cứu, học tập, trao đổi văn hóa… Đồng thời chuyển dữ liệu về Ngân hàng dữ liệu của Bộ, kết nối và tiếp nhận sản phẩm của Ngân hàng dữ liệu nhằm trao đổi dữ liệu, thông tin tạo hệ thống thông suốt. Các Trạm được Bộ VHTTDL đầu tư trang thiết bị hoàn chỉnh, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ thường niên...

Qua 5 năm hoạt động, 15 Trạm đã tiến hành sưu tầm, kiểm kê, thu thập tư liệu, xây dựng phim tài liệu, ghi hình các chương trình, trình diễn các nghi lễ, lễ hội, trò diễn, nghề… Hình thành nguồn dữ liệu di sản văn hóa tại các địa phương góp phần bảo tồn và phát huy giá trị sản văn hóa dân tộc. Các Trạm còn thực hiện tuyên truyền các giá trị văn hóa vật thể, thúc đẩy quảng bá tiềm năng du lịch tại địa phương. Và bên cạnh những kết quả ban đầu, các Trạm vẫn còn gặp nhiều khó khăn về nhân sự, chuyên môn nghiệp vụ, cơ sở vật chất, kinh phí và chương trình hoạt động…

Ý kiến của đại biểu đều cho rằng việc đầu tư xây dựng các Trạm vệ tinh của Ngân hàng dữ liệu là chủ trương đúng, đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của các địa phương trong việc sưu tầm, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa trong bối cảnh do chịu tác  động của tốc độ đô thị hóa, sự phát triển đa dạng của nền kinh tế thị trường nên  không gian văn hóa đang có những thay đổi  và ngày càng bị thu hẹp lại.

Các đại biểu đều nhất trí đề nghị Viện Văn hóa Nghệ thuạt Việt Nam phối hợp cùng các đơn vị liên quan tham mưu Bộ VHTTDL sớm ban hành quy chế vận hành, hoạt động cho các Trạm vệ tinh, tạo điều kiện cho các địa phương khai thác và phát huy hiệu quả Ngân hàng dữ liệu về di sản văn hóa.

Trong giai đoạn tiếp theo Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam phối hợp với các Sở VH,TT&DL 15  Trạm vệ tinh đặt tại các tỉnh xây dựng kế hoạch để tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm văn hóa phi vật thể của địa phương, tộc người trong cả nước để lưu trử tại Ngân hàng dữ liệu của viện và các tỉnh; tập huấn bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ; tiến hành kiểm tra các Trạm vệ tinh thường kỳ để có kế hoạch khắc phục sữa chữa máy hỏng, nâng cấp trang thết bị trong toàn bộ hệ thống; phối hợp với các sở kiện toàn lại bộ máy của các Trạm để ổn định hoạt động,  nâng cao hiệu quả công tác sưu tầm, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc. 

Tổng kết Hội nghị, Giáo sư - Tiến sỹ Nguyễn Chí Bền - Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam đề nghị các địa phương, trong thời gian chờ Bộ hoàn thiện quy chế về tổ chức bộ máy, kinh phí, cơ chế, chính sách hoạt động, Sở VHTTDL các tỉnh cần phê duyệt kế hoạch hàng năm của các Trạm giống như những đơn vị trực thuộc khác của Sở. Triển khai kết giữa các Trạm với với Trung tâm Ngân hàng dữ liệu, giữa các Trạm với nhau để hỗ trợ, khai thác nguồn tư liệu quý về di sản văn hóa, đảm bảo các yếu tố cho Trạm vệ tinh hoạt động ổn định và đạt hiệu quả cao.