Nguyễn Du

Loading...

Tổng thống Mỹ lẩy Kiều qua bản dịch nào?

Cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton, Phó Tổng thống Mỹ Joe Bidden đều đã trích dẫn những câu Kiều trong bản dịch Truyện Kiều - "The Tale of Kiều" của học giả Huỳnh Sanh Thông.
 
Học giả Huỳnh Sanh Thông
 
Năm 2000, Tổng thống Bill Clinton sang thăm Việt Nam lần đầu tiên, ông đã lẩy hai câu Kiều của Nguyễn Du: “Sen tàn cúc lại nở hoa/Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”. Tháng 7.2015, khi tiếp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ở thủ đô Washington, Phó Tổng thống Joe Biden lại đọc hai câu Kiều rất có ý nghĩa khác: “Trời còn để có hôm nay/Tan sương đầu ngỏ, vén mây giữa trời”. Còn tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia diễn ra sáng nay, 24.5, Tổng thống Obama kết thúc bài phát biểu với trích dẫn hai câu Kiều của Nguyễn Du: "Rằng trăm năm kể từ đây/Của tin gọi một chút này làm ghi”.
 
Đưa Kiều ra thế giới
 
Cả ông Bill Clinton và Joe Biden đều đã đọc những câu Kiều bằng tiếng Anh trích trong bản dịch Truyện Kiều - "The Tale of Kiều" của học giả Huỳnh Sanh Thông, do Đại học Yale ấn hành năm 1983.
 
Ông Thông không phải là người Việt đầu tiên dịch Kiều sang Anh ngữ, nhưng bản dịch của ông được học giả quốc tế coi như một tuyệt tác đã chuyển tải đầy đủ ý tứ của một Nguyễn Du đại thi hào. Với công trình này, năm 1987, ông được trao tặng giải MacArthur Prize - giải thưởng cao quý nhất về khảo cứu/biên khảo của Hoa Kỳ với số tiền thưởng lên đến 500 nghìn USD.
 
Người Việt Nam biết ơn Huỳnh Sanh Thông đã thành công khi đem một tác phẩm tiêu biểu của văn chương Việt Nam, được xem như là tinh hoa của tiếng Việt, vào kho tàng văn chương thế giới.
 
Ông Thông sinh năm 1926 ở Hóc Môn, TP.HCM. Ông đến Mỹ từ rất sớm, vào năm 1948. Tốt nghiệp cử nhân kinh tế năm 1951 tại Đại học Ohio State University. Sau đó, ông về dạy tiếng Việt cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ở Washington D.C. Năm 1957, ông về dạy tiếng Việt ở Đại học Yale. Từ đó ông bắt đầu dịch thơ Việt sang tiếng Anh. Năm 1973, ông cho xuất bản cuốn "The Tale of Kiều". Mười năm sau, 1983, ấn bản này được bổ túc và Đại học Yale tái bản. Tuyệt tác của văn học Việt Nam được trình làng với văn chương thế giới.
 
Trước và sau Huỳnh Sanh Thông đã có bốn bản dịch Kiều sang tiếng Anh. Trong đó bản dịch của Lê Xuân Thủy năm 1964 là phổ thông nhất. Tuy nhiên, tác giả Lê Xuân Thủy dịch Kiều sang Anh ngữ bằng cách diễn xuôi, chứ không giữ được lối văn vần. Và như vậy, không mang được vần điệu của Kiều sang Anh ngữ. Ngoài ra, có một bản dịch nữa dựa vào bản dịch tiếng Pháp của Nguyễn Khắc Viện.
 
Tuy nhiên, nếu so sánh về phương diện dịch thuật, sự thoát nghĩa của văn chương, bản Anh ngữ của Huỳnh Sanh Thông đạt được tiêu chuẩn đầy đủ nhất. Bằng chứng là bản dịch của ông được nhiều học giả, độc giả nước ngoài trích dẫn. Và điển hình nhất là hai chính chị gia của nước Mỹ Clinton và Biden.
 
Đơn giản, nhưng rất Mỹ
 
Sự thành công của bản dịch "The Tale of Kiều" nhờ vào điều kiện may mắn mà các tác giả trước và sau Hùynh Sanh Thông không có được. Nơi ông Thông làm việc ở Yale quy tụ nhiều học giả và sinh viên ưu tú về văn chương Việt Nam. Chính các góp ý của họ đã làm “sáng” thêm cho các bản thảo bản dịch Anh ngữ của ông. Những người học trò hoặc đồng môn như David G. Marr, John K. Withmore, Keith Taylor, John Balaban, John M. Echols, Huệ-Tâm Hồ-Tài là những người có chỗ đứng quan trọng trong ngành văn học và lịch sử Việt Nam ở Mỹ.
 
Bìa cuốn "The Tale of Kiều" bản in năm 1983 do Đại học Yale ấn hành.
 
Công lao quan trọng nhất trong bản dịch của ông Thông, làm nó khác với tất cả bản dịch khác, là những giải thích bằng Anh ngữ giúp cho độc giả ngoại quốc hiểu về các điển tích Trung Hoa vốn đã khá quen thuộc với người Việt.
 
"The Tale of Kiều" của Huỳnh Sanh Thông được học giả Đông phương học Alexander B.Woodside viết lời giới thiệu, cùng 40 trang giới thiệu của Woodside đã làm cho bản Anh ngữ của ông sáng lạng chưa từng thấy.
 
Hai câu mà Tổng thống Clinton lẩy: “Sen tàn cúc lại nở hoa/Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”, được tác giả dịch: “Just as the lotus wilts, the mums bloom forth/Time softens grief, and the winter turns to spring”.
 
Và hai câu của Phó Tổng thống Biden: “Trời còn để có hôm nay/Tan sương đầu ngỏ, vén mây giữa trời”, được ông Thông chuyển sang Anh ngữ: “Thank heaven we are here today/To see the sun through parting fog and cloud”.
 
Có thể thấy lối dịch của Huỳnh Sanh Thông đơn giản, rất đơn giản, nhưng lại rất Mỹ trong cú pháp và ngôn từ.
 
Lấy một đoạn khác, khi Nguyễn Du tả Kiều đang thất tình và nhớ Kim Trọng, nàng nghĩ hai người yêu nhau là một định mệnh ràng buộc từ trước: “Lạ gì thanh khí lẽ hằng/Một dây một buộc ai giằng cho ra”, được ông chuyển sang Anh ngữ: “Of course, when two kin spirits meet/One tie soon binds them in a knot none can yank loose”.
 
Huỳnh Sanh Thông mất năm 2008 và được Đại học Yale viết một bài phân ưu khá dài. Dài hơn so với hầu hết những người đã từng phục vụ hoặc có liên hệ với trường đại học danh tiếng này. Cho thấy, đại học hàng đầu của Mỹ đã trân trọng cống hiến của ông, mà tiêu biểu là bản dịch "The Tale of Kiều", như thế nào.
 
 
Theo Quốc Ngọc/danviet.vn

Trung Quốc khai quật mộ bà của Tần Thủy Hoàng

Sáng nay (12-9), UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức góp ý Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo Di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du. Đồng chí Nguyễn Thiện - Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh chủ trì cuộc họp. Quyết định số 2542/QĐ-TTg ngày 20/12/2013 của Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo Khu lưu niệm Nguyễn Du với mục tiêu trọng tâm là xây dựng Khu lưu niệm Nguyễn Du thành trung tâm văn hóa du lịch quốc gia. Công ty cổ phần mỹ thuật và xây dựng Việt Nam là đơn vị tư vấn nghiên cứu, xây dựng quy hoạch. Phạm vị nghiên cứu quy hoạch gồm 340 ha thuộc địa phận xã Tiên Điền, một phần thị trấn Nghi Xuân. trong đó diện tích bảo tồn, phát huy giá trị của khu di tích quốc gia đặc biệt có khoảng 50ha. Quy hoạch hình thành 4 khu chức năng chính: 1. Khu lưu niệm, quảng trường Tố Như, không gian thơ ca Nguyễn Du: là khu vực không gian quảng trường lễ hội, không gian trưng bày, diễn xướng ngữ văn dân gian làng Tiên Điền, không gian tham quan và du lịch chủ đề. 2. Không gian văn hóa truyền thống Tiên Điền, Nghi Xuân và Trung tâm diễn giải du lịch văn hóa lịch sử gắn với giá trị thơ ca và cuộc đời Đại thi hào Nguyễn Du; 3. Không gian Nguyễn Du: giới thiệu minh họa, thuyết minh về cuộc đời của Đại thi hào, gia tộc, thân thế, sự nghiệp và tha m quan tìm hiểu về lịch sử thời đại Nguyễn Du (150 năm cuối thời kỳ trung đại lịch sử Việt Nam từ Nguyễn Nghiễm đến Nguyễn Công Trứ) 4. Không gian phong cảnh tưởng niệm và mộ Đại thi hào Nguyễn Du. Ngoài ra quy hoạch còn có 2 trung tâm dịch vụ du lịch văn hóa: Trung tâm dịch vụ du lịch - điều hành; Trung tâm giới thiệu sản vật địa phương và nghề truyền thống “Tiểu triều đình”. Sau khi đơn vị tư vấn báo cáo nội dung quy hoạch đã có nhiều ý kiến góp ý làm đề nghị rõ về chức năng của các khu chính, sự liên hoàn giữa các phân khu với nhau, tính thực tế và khoa học, diện tich nghiên cứu quy hoạch và diện tích triển khai thực hiện... cần quan tâm đến môi trường sinh thái, tính dân sinh, giao thông, thoát nước phù hợp với điều kiện thức tế của địa phương. Chú trọng tới khu vườn cũ của Đại thi hào Nguyễn Du, Nhà bảo tàng Nguyễn Du, phục dựng một số điểm di tích liên quan văn hóa cộng đồng làng. Kết luận hội nghị, đồng chí Nguyễn Thiện - PCT thường trực UBND tỉnh chủ trì cuộc họp cơ bản thống nhất với quy hoạch được báo cáo và đê hoàn thiện quy hoạch đ/c PCT tỉnh đề nghị đơn vị tư vấn tiếp thu các ý kiến, tiếp tục nghiên cứu để quy hoạch đảm bảo tính khoa học, tính khả thi xứng tầm với Đại thi hào Nguyễn Du - Danh nhân văn hóa Thế giới, sớm hoàn thiện trình lấy ý kiến của các ngành liên quan trước khi hoàn chỉnh quy hoạch trình chính phủ phê duyệt. Bách Khoa

Xem tiếp
Audio Guide
Tham quan ảo 3D
Nghiên cứu - Thảo luận
Di sản văn hóa

Thư viện phim tư liệu

Bộ đếm lượt truy cập

di tich Nguyen Du

Liên kết Website

Bản quyền © 2015 Nguyễn Du - Danh nhân văn hóa thế giới - Ban quản lý khu di tích Nguyễn Du.
Địa chỉ: Xã Tiên Điền - huyện Nghi Xuân - Tỉnh Hà Tĩnh.
ĐT: 02393 826 599        Đăng ký tham quan: 02393 825 133
Email: [email protected]
Chịu trách nhiệm nội dung: Ban quản lý khu di tích Nguyễn Du
Nêu rõ nguồn nguyendu.org.vn khi đăng bài từ website này.